Historia ¦wiêta Pracy jest nagminnie fa³szowana przez prawicê, która uto¿samia je z PRLem czy stalinowskim ZSRR. Stara siê spo³eczeñstwu obrzydziæ demonstrowanie, uwa¿aj±c je za prze¿ytek minionej epoki. Tymczasem historia obchodów 1 maja jest zwi±zana z radykalnym ruchem robotniczym i postulatami, które pozostaj± aktualne po dzi¶ dzieñ. Ma³o kto wie ¿e przyczynkiem do ustanowienia ¶wiêta pracy sta³y siê wydarzenia z maja 1886, w Stanach Zjednoczonych.
W USA intensyfikacja dzia³añ zorganizowanych pracowników mia³a miejsce pod koniec lat 60 XIX wieku. W roku 1869 powsta³, dzia³aj±cy równie¿ w Kanadzie pierwszy zwi±zek zawodowy – Rycerze Pracy. Poniewa¿ prawo zabrania³o pracownikom organizowania siê, by³ on struktur± tajn±, dzia³aj±c± nielegalnie. Rycerze Pracy za g³ówny postulat uznali wprowadzenie 8 godzinnego dnia pracy. D±¿yli równie¿ do przejêcia przez robotników zak³adów pracy. Sprzeciwiali siê tak¿e, powszechnej wówczas, praktyce zatrudniania na pó³niewolniczych warunkach, dzieci. Ich ideologia by³a inspirowana zarówno przez socjalizm, anarchizm jak i radykalny protestantyzm.
Rok 1873 przyniós³ w USA pierwszy masowy strajk. Poza lokalnymi postulatami podniesiono na nim w³a¶nie kwestiê skrócenia czasu pracy. By³o to bardzo istotne, gdy¿ w niektórych zak³adach oraz sektorze us³ugowym zmiany trwa³y nawet po 11 godzin. Protesty zosta³y jednak szybko rozbite przez wojsko, policjê i bojówki op³acane przez pracodawców, a z³o¿one z pospolitych bandytów.
Nastêpny masowy protest mia³ miejsce w roku 1877. Stanê³a wówczas wiêkszo¶æ zak³adów przemys³owych w USA. Tym razem strajk nie by³ ³atwy do rozbicia, choæby dlatego ¿e zamar³ praktycznie ca³y transport pomiêdzy miastami. W³adze u¿y³y wiêc regularnej armii. Wojsko obs³ugiwa³o po³±czenia kolejowe oraz porty. Du¿e si³y zosta³y tak¿e skierowane bezpo¶rednio przeciwko demonstrantom. Do najkrwawszych staræ dosz³o w Pittsburghu, gdzie zginê³o co najmniej 65 osób i w Chicago, gdzie ¿o³nierze zabili ponad 40 robotników. Liczba ofiar siêgnê³a kilkuset.
W obliczu represji ruch pracowniczy zacz±³ siê wówczas jednoczyæ. Powsta³a Federacja Organizacji Robotniczych. Jej zjazd, odbywaj±cy siê w roku 1884 podj±³ uchwa³ê, wzywaj±c± w³adze do ustawowego zagwarantowania 8 godzinnego dnia roboczego oraz poprawy warunków pracy. Termin tego ultimatum mia³ up³yn±æ 1 maja 1886 roku. Reakcja pracodawców oraz w³adz federalnych by³a bardzo ostra. Rozpoczê³y siê prze¶ladowania pracowników podejrzewanych o przynale¿no¶æ do zwi±zków. Pracodawcy wynajmowali nawet detektywów, aby wy¶ledziæ przywódców organizacji pracowniczych w swoich zak³adach. W odpowiedzi na to dosz³o do strajku generalnego. Pracê przerwa³o ponad 11 tysiêcy zak³adów. Rekordowa by³a tak¿e liczba protestuj±cych, która przekroczy³a 350 tysiêcy. Pod wp³ywem tej demonstracji si³y czê¶æ pracodawców ugiê³a siê, nadal jednak skrócenie czasu pracy nie zosta³o zagwarantowane ustawowo.
Pracownikom da³ siê zw³aszcza we znaki w³a¶ciciel fabryki maszyn rolniczych w Chicago. Odmówi³ on wszelkich negocjacji, twierdz±c, ¿e brak pieniêdzy oraz g³ód i tak zmusz± robotników do ponownego podjêcia pracy. Gdy do 1 maja 1886 postulaty Federacji Organizacji Robotniczych nie zosta³y spe³nione, rozpocz±³ siê strajk. Jego centrum by³o w³a¶nie Chicago i fabryka maszyn rolniczych. 1 maja demonstracje odbywa³y siê jeszcze w pokojowej atmosferze. W wiecach wziê³o udzia³ oko³o 60 tysiêcy osób. Zorganizowano te¿ robotnicz± milicjê, maj±c± nie dopuszczaæ do fabryk ³amistrajków. Gdy 3 maja jeden z fabrykantów próbowa³ pod eskort± policji wprowadziæ do zak³adu grupê kilkuset ³amistrajków, dosz³o do starcia. Policja otworzy³a ogieñ do t³umu, zabijaj±c co najmniej 4 osoby i rani±c kilkadziesi±t. Wkrótce po tym wydarzeniu w ca³ym mie¶cie wzmocniono si³y bezpieczeñstwa. W³adze próbowa³y nie dopu¶ciæ do dalszych demonstracji. Organizacje robotnicze wezwa³y natomiast do radykalizacji protestu. Pojawi³y siê nawet odezwy, wzywaj±ce do chwycenia za broñ i rozprawy z kapitalistami.
4 maja odby³ siê na placu Haymarket wiec, któremu policja nie by³a w stanie zapobiec. Do oko³o 3000 zebranych przemawiali przedstawiciele grup anarchistycznych i socjalistycznych oraz zwi±zków zawodowych. Pocz±tkowo demonstracja przebiega³a w spokojnej atmosferze. W pewnym momencie jednak kto¶ rzuci³ bomb± w przyby³y na miejsce szwadron policji. Policja otworzy³a do zebranych ogieñ. Poniewa¿ w¶ród demonstrantów byli te¿ uzbrojeni rewolucjoni¶ci, ochraniaj±cy wiec, w stronê policji równie¿ pad³y strza³y. Zginê³o 7 funkcjonariuszy. Ofiary w¶ród demonstrantów by³y znacznie wiêksze i nigdy nie zosta³y oszacowane.
Do dzisiaj nie wiadomo te¿, kto rzuci³ bombê. Oskar¿ono o to siedmiu dzia³aczy anarchistycznych, z których czterech pó¼niej powieszono. Wed³ug ¶wiadków wydarzeñ na Haymarket dowody przeciwko nim by³y co najmniej w±tpliwe, a zostali zatrzymani jedynie dlatego ¿e dzia³ali w ruchu robotniczym. Co wiêcej jedynie dwóch oskar¿onych by³o obecnych podczas wiecu. Ich proces sta³ siê okazj± do manifestacji ruchu pracowniczego, socjalistycznego oraz anarchistycznego.
Wielu historyków, zajmuj±cych siê masakr± na Haymarket zauwa¿a ¿e zamach bombowy móg³ równie¿ byæ dzie³em prowokatorów, wynajêtych przez pracodawców i mieæ na celu sprowadzenie na protestuj±cych represji.
Strajk w Chicago odbi³ siê szerokim echem na ¶wiecie. W wielu krajach ju¿ wcze¶niej ustanowiono dni w których odbywa³y siê demonstracje pod has³ami ekonomicznymi. W roku 1889 kongres za³o¿ycielski II Miêdzynarodówki postanowi³ zaakcentowaæ miêdzynarodowy charakter walki proletariatu i ustanowi³ ¦wiêto Pracy, które odt±d odbywa siê 1 maja.
Równie¿ postulat 8 godzinnego dnia pracy przyj±³ siê na ca³ym ¶wiecie. Na pocz±tku XX wieku miêdzy innymi na ziemiach Polskich ruch robotniczy wystêpowa³ pod has³em “8 godzin pracy, 8 godzin odpoczynku, 8 godzin snu”. W³a¶nie pod tymi has³ami do czasu I Wojny ¦wiatowej odbywa³y siê pochody pierwszomajowe, pojawia³y siê na nich te¿ postulaty niepodleg³o¶ciowe oraz antycarskie.
Jednym z pierwszych posuniêæ, utworzonego przez polityka PPS, Ignacego Daszyñskiego 7 listopada 1918 rz±du polskiego by³o w³a¶nie wprowadzenie 8 godzinnego dnia pracy.
Niestety pomimo tego ¿e obecne prawo równie¿ gwarantuje 8 godzinn± pracê, nie jest ono respektowane. Postulat 3 ósemek pozostaje nadal aktualny, zw³aszcza w przypadku pracowników prywatnych firm, gdzie zwi±zki zawodowe praktycznie nie istniej±, a szefowie, strasz±c zwolnieniami zmuszaj± zatrudnionych do pracy nawet po 12 godzin na dobê. Warto pamiêtaæ o tym nie tylko przy okazji ¦wiêta Pracy.
[/I]Piotr Ciszewski
Powered by Invision Power Board
© Invision Power Services
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczac Ci coraz lepsze uslugi. By moc to robic prosimy, abys wyrazil zgode na dopasowanie tresci marketingowych do Twoich zachowan w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czesciowo finansowac rozwoj swiadczonych uslug.
Pamietaj, ze dbamy o Twoja prywatnosc. Nie zwiekszamy zakresu naszych uprawnien bez Twojej zgody. Zadbamy rowniez o bezpieczenstwo Twoich danych. Wyrazona zgode mozesz cofnac w kazdej chwili.