Napisany przez: prawdapunk Apr 19 2005, 09:08 AM
D±browszczacy – przyjêta w historiografii polskiej nazwa grupy polskich uczestników wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936 – 1939, walcz±cych w sk³adzie brygad miêdzynarodowych po stronie wojsk republikañskich przeciwko wojskom gen. Francisco Franco. W hiszpañskiej wojnie domowej w latach 1936 – 1939 walczy³o ok. 5100 Polaków.
W dniu 19 lipca 1936 roku grupa Polaków – emigrantów politycznych, zamieszka³ych w Hiszpanii oraz uczestników miêdzynarodowej spartakiady robotniczej w Barcelonie wst±pi³a do milicji republikañskiej i wraz z tzw. Centuri± im. Ernesta Thälmanna (kompania) wymaszerowa³a na front aragoñski.
W dniu 28 sierpnia 1936 roku dziewiêciu górników polskich z Francji przekroczy³o granicê francusko – hiszpañsk± i wziê³o udzia³ w obronie miasta Irúnu. Po jego opanowaniu przez wojska rebelianckie 4 wrze¶nia 1936 roku wycofali siê oni na teren Francji, lecz wkrótce wrócili do Hiszpanii. W Barcelonie wspólnie z przyby³± z Pary¿a grup± Polaków z Stanis³awem Matuszczakiem, Stanis³awem Ulanowski „Bolek” i Antonim Kochankiem, którzy w dniu 8 wrze¶nia 1936 roku utworzyli 36 osobowy oddzia³ ciê¿kich karabinów maszynowych im. gen. Jaros³awa D±browskiego w sk³adzie tzw. kolumny „Libertad” (batalion). Od 11 wrze¶nia 1936 roku grupa ta walczy³a na froncie, pocz±tkowo pod Talaver±, uczestniczy³a w kontrataku na Pelahustan i odznaczy³a siê w obronie wzgórza Osso. 6 pa¼dziernika 1936 roku kolumna „Libertad” zosta³a zmuszona do odwrotu w kierunku Madrytu, a nastêpnie okr±¿ona przez oddzia³y gen. Franco. Czê¶æ oddzia³u uda³o siê wyj¶æ z okr±¿enia, który nastêpnie wziê³a udzia³ w obronie Madrytu, pod Brunete i El Escorialem.
Pod koniec pa¼dziernika 1936 roku grupa im. gen. J. D±browskiego zosta³a skierowana do miejscowo¶ci Albacete, gdzie rozpoczêto tworzenie brygad miêdzynarodowych i gdzie pó¼niej by³o dowództwo brygad miêdzynarodowych. Z przyby³ej tam grupy 300 Polaków w dniu 24 pa¼dziernika 1936 roku sformowano batalion im. gen. Jaros³awa D±browskiego w sk³adzie trzech kompanii po 100 – 120 ludzi. Dowódc± batalionu zosta³ Stanis³aw Ulanowski, komisarzem politycznym Stanis³aw Matuszczak. Uzbrojenie batalionu sk³ada³o siê ze starych karabinów meksykañskich, 4 ciê¿kich karabinów maszynowych „Maxim” i granatów w³asnej produkcji wykonanych z puszek po konserwach.
4 listopada 1936 roku batalion w sk³adzie XI brygady miêdzynarodowej wys³ano do Madrytu, do odwodu frontu. 8 listopada 1936 roku batalion skierowano na front, gdzie walczy³ na przedmie¶ciach Madrytu w rejonie Ciudad Universitaria, nad rzek± Manzanares, w rejonie Mostu Francuskiego. W czasie tych walk batalion poniós³ znaczne starty i zosta³ czê¶ciowo wycofany w celu reorganizacji.
29 listopada 1936 roku batalion zosta³ w³±czony w sk³ad XIII brygady miêdzynarodowej pod dowództwem Wêgra gen. „Lukacsa” (Máté Zalka).
28 grudnia 1936 roku batalion zosta³ przerzucony pod Guadalajarê z zadaniem opanowania wa¿nego wêz³a drogowego Madryt – Saragossa oraz Madryt – Sigüenza i odciêcia wojskom rebelianckim walcz±cym pod Madrytem dróg do baz zaopatrzeniowych. W dniu 2 stycznia 1937 roku batalion opanowa³ wêze³ drogowy a w trakcie walk ¶miertelnie rany zosta³ dowódca batalionu Antoni Kochanek. Jego nastêpc± zosta³ Wiktor Ku¼nicki „Pawe³ Szkliniarz”. W dniach 8 – 11 stycznia 1937 roku batalion w sk³adzie XIII brygady miêdzynarodowej walczy³ na froncie pod Majadahonda, a nastêpnie zosta³ wycofany do odwodu, gdzie zosta³ uzupe³niony.
7 lutego 1937 roku batalion zosta³ przerzucony do Argandy i zaj±³ pozycjê w rejonu mostu na rzece Jarama – centralnego obiektu ataku wojsk gen. Franco w ich natarciu na Madryt od po³udnia. Batalion pomimo znacznych strat odpar³ wszystkie ataki.
Od 10 marca 1937 roku batalion walczy³ na froncie pod Guadalajar± przeciwko wojskom w³oskiego korpusu interwencyjnego i 18 marca 1937 roku wraz z innymi oddzia³ami XI i XII brygad miêdzynarodowych zdoby³ Brihuegê. W kwietniu 1937 roku walczy³ ponownie nad rzek± Jarama w rejonie Morata de Tajuña i w Casa de Campo. Nastêpnie wycofany na odpoczynek. W dniu 1 maja 1937 roku otrzyma³ ofiarowany przez Komitet Centralny Komunistycznej Partii Polski sztandar z r±k Gustaw Reichera „Rwala”. W koñcu maja 1937 roku wraz ze zgrupowaniem gen. „Lukacsa” zosta³ wys³any na front pod Hueskê, gdzie w dniach 11 – 16 czerwca 1937 roku wzi±³ udzia³ w nieudanym natarciu ponosz±c dotkliwe straty.
23 czerwca 1937 roku batalion im. gen. Jaros³awa D±browskiego zosta³ przeformowany w 150 brygadê, której dowódc± zosta³ Hiszpan Fernando Gerasi, a komisarzem politycznym Stanis³aw Matuszczak. W sk³ad brygady wesz³y bataliony:
* polski im. gen. Jaros³awa D±browskiego,
* wêgierski im. Matiasa Rakosiego
* francusko-belgijski batalion im. André Marty
* polski batalion im. José Palafoxa (sformowany 6 lipca 1937 roku).
W sk³ad batalion im. José Palafoxa oprócz Polaków wchodzili tak¿e Hiszpanie, Ukraiñcy – zgrupowani w kompanii im. Tarasa Szewczenki i ¯ydzi – zgrupowani w kompani im. Naftalego Botwina.
W lipcu 1937 roku brygada pod dowództwem J. Strzelczyka „Jan Barwiñskiego” walczy³a pod Brunete, w sierpniu na froncie aragoñskim.
W sierpniu 1937 roku w sk³ad brygady w³±czona zosta³a polska kompania im. Adama Mickiewica, która od pocz±tku 1937 roku walczy³a w sk³adzie 9 batalionu im. Czapajewa pod Teruelem, w obronie Almerii, na froncie Grenady i Kordoby, a nastêpnie w operacji zaczepnej pod Brunete. Wcielono j± jako 1 kompaniê do batalionu im. José Palafoxa. 8 sierpnia 1937 roku 150 brygada zosta³a przemianowana na XIII brygadê miêdzynarodow± im. Jaros³awa D±browskiego, a kompaniê im. Adama Mickiewicza wydzielono z batalionu im. José Palafoxa i przekszta³cono w 3 polski batalion im. Adama Mickiewicza. W koñcu sierpnia brygada walczy³a pod Saragoss±, gdzie wyró¿ni³a siê ¶mia³ym wypadem na Villamayor de Gallego.
Od wrze¶nia 1937 roku brygada znajdowa³a siê odwodzie frontu. W dniach 12 – 18 pa¼dziernika 1937 roku walczy³a pod Fuentes del Ebro, a w grudniu 1937 roku na odcinku Tardienta-Ziera w górnej Aragonii w celu odci±¿enia Teruelu, co umo¿liwi³o w dniu 24 grudnia 1937 roku Teruelu.
W lutym 1938 roku brygada bra³a udzia³ w ofensywie wojsk republikañskich w Estramadurze. 16 lutego 1938 roku brygada rozpoczê³a walki o ³añcuch górski Sierra Quemada, wdzieraj±c siê w ugrupowanie wojsk frankistowskich i prze³amuj±c ich obronê, lecz kontrnatarcie wojsk gen. Franca doprowadzi³o od odciêcia i zniszczenia czê¶ci brygady. Na pocz±tku marca 1938 roku brygadê skierowano na front aragoñski, gdzie uczestniczy³a w walkach obronnych i odwrotowych w sk³adzie 35 dywizji miêdzynarodowej dowodzonej przez gen. „Waltera” (Karola ¦wierczewskiego).
Wizyta cz³onków dowództwa brygad miêdzynarodowych i w polskich oddzia³ach nad rzek± Ebro
Powiêksz
Wizyta cz³onków dowództwa brygad miêdzynarodowych André Marty i Luigi Longo w polskich oddzia³ach nad rzek± Ebro
21 lipca 1938 roku brygada zosta³a skierowana nad rzekê Ebro, gdzie dowództwo wojsk republikañskich przygotowywa³o przeciwnatarcie w celu powstrzymania ofensywy wojsk frankistowskich. 25 lipca 1938 roku brygada sforsowa³a rzekê Ebro, w³amuj±c siê g³êboko w pozycje wojsk frankistowskich i podesz³a pod Gandesê, gdzie toczy³a przez 2 miesi±ce walki. Za udzia³ w walkach nad rzek± Ebro brygada otrzyma³a najwy¿sze odznaczenie bojowe republiki – Medalla del Valor.
Oprócz Polaków walcz±cych w XIII brygadzie miêdzynarodowej, Polacy byli tak¿e organizatorami polskich baterii artylerii: im. Walerego Wróblewskiego (utworzonej 16 grudnia 1937 roku) i im. Bartosza G³owackiego (utworzonej w lipcu 1937 roku), która wchodzi³y w sk³ad 1 miêdzynarodowego s³owiañskiego dywizjonu artylerii ciê¿kiej, walczyli w baterii artylerii przeciwlotniczej im. Karola Liebknechta, zajmowali stanowiska dowódców i komisarzy w 129 brygadzie miêdzynarodowej, 35 i 45 dywizji oraz w szeregu innych jednostkach wojsk republikañskich.
24 wrze¶nia 1938 roku rz±d Republiki Hiszpañskiej pod naciskiem Ligi Narodów wycofa³ jednostki miêdzynarodowe z linii frontu a nastêpnie zdemobilizowa³ w pa¼dzierniku 1938 roku.
W styczniu 1939 roku ponownie jednak ¿o³nierze brygady zg³osili siê do dyspozycji rz±du i w dniu 24 stycznia 1939 roku brygadê skierowano na front kataloñski, gdzie walczy³a jeszcze dwa tygodnie. 9 lutego 1939 roku ¿o³nierze XIII brygady miêdzynarodowej wraz z pozosta³ymi oddzia³ami brygad miêdzynarodowych przekroczyli granicê Francji, gdzie zostali internowani.
Polacy bior±cy udzia³ w wojnie domowej w Hiszpanii posiadali w³asn± prasê wydawan± w jêzyku polskim :
„D±browszczak” (pocz±tkowo nosi³ nazwê „D±browszczyk”) – pismo batalionu im. Jaros³awa D±browskiego, pó¼niej tak¿e brygady do czasu gdy zaczêto wydawaæ „Ochotnika Wolno¶ci”
„Bartoszak” – pismo baterii im. Bartosza G³owackiego
„Naprzód” – pismo batalionu im. José Palafoxa
„¯o³nierz Wolno¶ci” – pismo batalionu im. Adama Mickiewicza
„Ochotnik Wolno¶ci” (hiszp. El Voluntario de la Libertad) – oficjalny organ prasowy XIII Brygady Miêdzynarodowej im. Jaros³awa D±browskiego
W grudniu 1938 roku zosta³a ustanowiono odznaka pami±tkowa bojowników XIII brygady miêdzynarodowej . Odznaka przedstawia trójramienn± gwiazdê antyfaszystowsk± umieszczon± na wieñcu laurowym. Na ¶rodku gwiazdy umieszczony jest popiersie gen. Jaros³awa D±browskiego w mundurze armii francuskiej. Na górnym ramieniu gwiazdy jest umieszczony napis XIII BI (skrót od nazwy brygady w jêzyku hiszpañskim 'XIII Brigadas Internacionales ), a na dolnych daty 1936 i 1938. Pod gwiazd± umieszczona jest szarfa z napisem Za Wasz± Wolno¶æ i Nasz± w jêzyku hiszpañskim (hiszp. Por Vuestra Libertad y la Nuestara).
W dniu 18 pa¼dziernika 1956 roku Rada Pañstwa PRL ustanowi³a medal za Wasz± Wolno¶æ i Nasz± w celu uznania zas³ug bojowych uczestników walk w obronie Republiki Hiszpañskiej w latach 1936 – 1939.
Medal za Wasz± Wolno¶æ i Nasz± - awers i rewers
Powiêksz
Medal za Wasz± Wolno¶æ i Nasz± - awers i rewers
[Edytuj]
Obsada personalna polskiego batalionu im. Jaros³awa D±browskiego (24 pa¼dziernika 1936 – 16 kwietnia 1937)
Dowódca batalionu :
Stanis³aw Ulanowski „Bolek” (24 pa¼dziernika – 20 listopada 1936)
„Andre” (Francuz) (20 listopada 1936) – poleg³
Wiktor Ku¼nicki „Pawe³ Szkliniarz” (20 listopada 1936)
Ferdinand Kozowski „Petrow” (Bu³gar) (20 – 21 listopada 1936)
Antoni Kochanek (21 – 26 listopada 1936)
Wiktor Ku¼nicki „Pawe³ Szkliniarz” (26 listopada – 30 grudnia 1936)
Antoni Kochanek (30 grudnia 1936 – 2 stycznia 1937) – poleg³
Wiktor Ku¼nicki „Pawe³ Szkliniarz” (2 stycznia – 13 lutego 1937)
Józef Strzelczyk „Jan Barwiñski” (13 lutego – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
Stanis³aw Matuszczak (24 pa¼dziernika 1936 – 16 kwietnia 1937)
Adiutant batalionu:
Tadeusz Oppman (24 pa¼dziernika – 20 listopada 1936)
Golender (20 listopada – 21 grudnia 1936) – poleg³
Józef Matyja (21 grudnia 1936 – 2 stycznia 1937) – poleg³
„Tonef” (2 – 24 stycznia 1937)
Adam Dawidowicz (24 stycznia – 16 kwietnia 1937)
Stanis³aw Ulanowski „Bolek” (20 lutego – 16 kwietnia 1937)
1 kompania
Dowódca:
Iwan Szewera „Wañka” (24 pa¼dziernika – 16 listopada 1936)
Franciszek Pa³ka (16 – 20 listopada 1936) – poleg³
Józef Ja¼wiñski (24 listopada 1936 – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
Franciszek Pa³ka (24 pa¼dziernika – 20 listopada 1936) – poleg³
Micha³ Jewczuk (24 listopada 1936 – 2 marca 1937)
Andrzej Szymañski (2 marca – 16 kwietnia 1937)
2 kompania
Dowódca:
Adam Dawidowicz (24 pa¼dziernika – 15 listopada 1936)
Józef Strzelczyk „Jan Barwiñski” (15 listopada 1936 – 14 stycznia 1937)
(od 15 grudnia 1936 roku nast±pi³o po³±czenie 2 kompanii z 1 kompani±, natomiast pod numerem drugim wystêpowa³a do 24 stycznia 1937 roku kompania ba³kañska)
W³adys³aw Zjawiñski (24 stycznia – 21 lutego 1937)
Wac³aw Komar (21 lutego – 14 kwietnia 1937)
Roman Kuligowski (14 – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
Miko³aj Jawny (24 pa¼dziernika – 21 listopada 1936)
Karol Janta (24 listopada – 15 grudnia 1936)
„Zomeo” (Bu³gar) (15 grudnia 1936 – 24 stycznia 1937)
Andrzej Szymañski (24 stycznia – 21 lutego 1937)
Rudolf Ga³ecki (21 lutego – 16 kwietnia 1937)
3 kompania
Dowódca:
Antoni Kochanek (24 pa¼dziernika – 21 listopada 1936)
(od 24 listopada 1936 roku 3 kompania zosta³a po³±czona z 2 kompani±, a od 15 grudnia 1936 roku tak¿e z 1 kompani± i wystêpuj±ca pod tymi numerami do 20 stycznia 1937 roku)
Wac³aw Komar (20 stycznia – 21 lutego 1937)
(od 21 lutego 1937 roku nast±pi³o kolejne po³±czenie 3 kompanii z 2 kompani± i nowa kompania wystêpowa³a pod numerem drugim, od 2 marca 1937 roku numer trzeci przejê³a kompania ba³kañska)
Niko³ Marinow „Christow” (2 marca – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
Karol Janta (24 pa¼dziernika – 24 listopada 1936)
Jan Rutkowski „Szymon” (20 stycznia – 21 lutego 1937)
Josif Baikdudch (Bu³gar) (2 marca – 16 kwietnia 1937)
Kompania ciê¿kich karabinów maszynowych
Dowódca:
Wiktor Ku¼nicki „Pawe³ Szkliniarz” (24 pa¼dziernika – 20 listopada 1936)
Stanis³aw Wroc³awski (20 listopada 1936) – poleg³
Franciszek B³a¿ej (24 listopada 1936 – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
Leon Inzelsztain (24 pa¼dziernika – 20 listopada 1936) – poleg³
Seweryn Kirszenbaum „Sewek” (24 listopada 1936 – 2 marca 1937)
Józef Zió³kowski (2 marca – 16 kwietnia 1937)
Kompania ba³kañska
Dowódca:
Mirkiè (15 – 16 listopada 1936) – poleg³
Niko³ Marinow „Christow” (16 listopada – 15 grudnia 1936)
(od 15 grudnia 1936 roku kompania ba³kañska wystêpowa³a pod numerem drugim i do 24 stycznia 1937 roku dowodzi³ ni± Józef Strzelczyk „Jan Barwiñski”)
Niko³ Marinow „Christow” (24 stycznia – 16 kwietnia 1937)
(od 2 marca 1937 roku do 16 kwietnia 1937 roku kompania wystêpowa³a pod numerem trzecim)
Komisarz polityczny:
Ilisch (15 listopada – 15 grudnia 1936)
„Zomeo” (15 grudnia 1936 – 14 stycznia 1937)
Dudek (Jugos³owianin) (24 stycznia – 2 marca 1937)
Josif Baikdudch (2 marca – 16 kwietnia 1937)
Kompania hiszpañska „Ambinete”
Dowódca:
Barnabe Vera (21 lutego – 16 kwietnia 1937)
Komisarz polityczny:
José Lacierra (21 lutego – 2 marca 1937)
Miguel Martinez Morales (2 marca – 16 kwietnia 1937)
Obsada personalna brygady miêdzynarodowej im. Jaros³awa D±browskiego (16 kwietnia 1936 – 24 wrze¶nia 1938)
Dowództwo brygady:
Dowódca:
Fernando Gerasi y Mechulan (Hiszpan) (16 kwietnia – 15 lipca 1937)
Józef Strzelczyk „Jan Barwiñski” (15 lipca 1937 – 28 marca 1938)
Michai³ Chwatow „Charczenko” (Ukrainiec) (28 marca – 30 sierpnia 1938)
Boles³aw Mo³ojec „Edward” (30 sierpnia – 24 wrze¶nia 1938)
Komisarz polityczny:
Stanis³aw Matuszczak (16 kwietnia – 2 sierpnia 1937)
Tadeusz Æwik „W³adys³aw Stopczyk” (2 sierpnia – 15 wrze¶nia 1937)
Stanis³aw Matuszczak (15 wrze¶nia 1937 – 28 marca 1938)
Lorenzo Varela (Hiszpan) (28 marca – 24 wrze¶nia 1938)
Szef sztabu:
Miraku (Albañczyk) (16 kwietnia 1937 – 28 marca 1938)
Tadeusz Oppman (28 marca – 3 kwietnia 1938)
Wiktor Mencel „Seweryn Mazrycer” (3 kwietnia – 9 kwietnia 1938)
Henryk Toruñczyk (9 kwietnia – 24 wrze¶nia 1938)
Batalion im. Jaros³awa D±browskiego (16 kwietnia 1937 – 24 wrze¶nia 1938)
Dowódca:
Józef Strzelczyk „Jan Barwiñski” (16 kwietnia – 15 lipca 1937)
Wac³aw Komar (15 lipca 1937 – 13 lutego 1938)
Franciszek Ksiê¿arczyk (13 – 16 lutego 1938)
Antoni Pietrzak (16 lutego – 17 marzec 1938)
José Martinez (Hiszpan) (17 marzec – 3 wrze¶nia 1938)
Emiliano Chamon (Hiszpan) (3 – 24 wrze¶nia 1938)
Komisarz polityczny:
Jan Rutkowski „Szymon” (16 kwietnia – 16 wrze¶nia 1937)
Józef Zió³kowski (16 wrze¶nia 1937 – 2 kwietnia 1938)
Seweryn Kirszenbaum „Sewek” (2 kwietnia – 18 lipca 1938)
Marcelino Blanco Otero (Hiszpan) (18 lipca – 24 wrze¶nia 1938)
Adiutant:
Stanis³aw Bielecki (16 kwietnia – 26 sierpnia 1937) – poleg³
Franciszek Ksiê¿arczyk (26 sierpnia 1937 – 13 lutego 1938)
Antoni Pietrzak (13 – 16 lutego 1938)
Józef Mrozek (16 lutego – 24 wrze¶nia 1938)
Batalion im. José Palafoxa (6 lipca 1937 – 24 wrze¶nia 1938)
Dowódca:
Jan Tkaczow (6 lipca 1937 – 16 lutego 1938) – poleg³
Józef Szlachta (16 – 17 lutego 1938)
Salvadore (Hiszpan) (17 lutego – 18 czerwca 1938)
Fernando D'Haro „Señor” (Hiszpan) (18 czerwca – 3 sierpnia 1938)
István Molnár (Wêgier) (3 sierpnia – 24 wrze¶nia 1938)
Komisarz polityczny:
Miko³aj Dwornikow „Stanis³aw Tomaszewicz” (6 lipca 1937 – 16 lutego 1938) – poleg³
Manola (Hiszpan) (16 lutego – 15 maja 1938)
Eugeniusz Szyr (15 maja – 24 wrze¶nia 1938)
Adiutant:
Boles³aw Mo³ojec „Edward” (6 lipca – 27 pa¼dziernika 1937)
Józef Szlachta (27 pa¼dziernika 1937 – 12 stycznia 1938)
Henryk Toruñczyk (12 stycznia – 16 lutego 1938)
Adam Lewinski (16 lutego – 27 lipca 1938) – poleg³
Jerzy Braun (27 lipca – 18 wrze¶nia 1938)
Pawe³ Schoenfeld (18 – 21 wrze¶nia 1938) – poleg³
Jerzy Braun (21 – 24 wrze¶nia 1938)
Batalion im. Adama Mickiewicza (27 pa¼dziernika 1937 – 24 wrze¶nia 1938)
Dowódca:
Boles³aw Mo³ojec „Edward” (27 pa¼dziernika 1937 – 28 marca 1938)
Jan Gacek (28 marca – 8 kwietnia 1938)
Leon Wachowiak (8 kwietnia – 10 czerwca 1938)
Franciszek Ksiê¿arczyk (10 czerwca – 24 wrze¶nia 1938)
Komisarz polityczny:
Wasyl £azowy (27 pa¼dziernika – 16 grudnia 1937)
Lamas (Argentyñczyk) (16 grudnia 1937 – 16 lutego 1938) – poleg³
Ignacy Krzemieñ „Feuerberg” (16 lutego – 14 czerwca 1938)
Boles³aw Ma¶lankiewicz (14 czerwca – 25 lipca 1938)
Emilio Rueda (Hiszpan) (25 lipca – 2 wrze¶nia 1938)
Robles (Hiszpan) (2 wrze¶nia – 20 wrze¶nia 1938)
Boles³aw Jeleñ (20 – 24 wrze¶nia 1938)
Adiutant:
Roman Stefañski (27 pa¼dziernik 1937 – 16 lutego 1938) – poleg³
Leon Wachowiak (16 lutego – 16 marca 1938)
Jan Gacek (16 – 28 marca 1938)
Henryk Toruñczyk (28 marca – 9 kwietnia 1938)
Daniel Abramowicz (9 kwietnia – 27 lipca 1938) – poleg³
Wiktor Mencel (27 lipca – 24 wrze¶nia 1938)
Batalion im. Matiasa Rakosiego (25 kwietnia 1937 – 24 wrze¶nia 1938)
Dowódca:
Ákos Hevesi (25 kwietnia – 12 czerwca 1937) – poleg³
Mihály Szálvai „Czapajew” (28 sierpnia 1937 – 24 wrze¶nia 1938)
Komisarz polityczny:
György Weiszbrum (25 kwietnia – 14 maja 1937)
Imre Tarr (14 maja – 12 czerwca 1937) – poleg³
György Weiszbrum (12 czerwca 1937 – 2 kwietnia 1938) – poleg³
Jaime Villadrosa (Hiszpan) (2 kwietnia – 24 wrze¶nia 1938)
Bataliony czasowo wchodz±ce w sk³ad Brygady im. Jaros³awa D±browskiego
Batalion im. André Marty (16 kwietnia – 30 listopada 1937)
Dowódca:
Emile Boursiers (16 kwietnia – 30 listopada 1937)
Komisarz polityczny:
Armand Maniou (16 kwietnia – 30 listopada 1937)
Batalion im. Djure Djakovicia (19 sierpnia – 2 wrze¶nia 1937)
Dowódca:
Niko³ Marinow „Christow” (19 sierpnia – 2 wrze¶nia 1937)
Komisarz polityczny:
nie ustalono
Batalion im. Georgi Dymitrowa (10 pa¼dziernika – 30 listopada 1937)
Dowódca:
Josef Pavel „Franta Szuster” (Czech) (10 pa¼dziernika – 30 listopada 1937)
Komisarz polityczny:
Prodan Tabakow (Bu³gar) (10 pa¼dziernika – 30 listopada 1937)
Obsada personalna XIII brygady miêdzynarodowej im. Jaros³awa D±browskiego (24 stycznia – 9 lutego 1939 roku)
Dowództwo brygady:
Dowódca:
Henryk Toruñczyk (24 – 27 stycznia 1939)
Mihály Szálvai „Czapajew” (Wêgier) (27 stycznia – 9 lutego 1939)
Komisarz polityczny:
Roman Or³owski „Or³ow” (24 stycznia – 9 lutego 1939)
Szef sztabu:
Wiktor Mencel (24 stycznia – 9 lutego 1939)
1 batalion
Dowódca:
István Molnár (Wêgier) (24 – 27 stycznia 1939)
Józef Mrozek (27 stycznia – 9 lutego 1939)
Komisarz polityczny:
Ignacy Krzemieñ „Feurberg” (24 stycznia – 9 lutego 1939)
2 batalion
Dowódca:
Mihály Szálvai „Czapajew” (Wêgier) (24 – 27 stycznia 1939)
István Molnár (Wêgier) (27 stycznia – 9 lutego 1939)
Komisarz polityczny:
nie ustalono
ewentualnie moge zalatwic.
.
