Zrodlo:
Jurek Duszynski
Obywatelska Koalicja Zielonych
tel.kom. 0-504 609 797
j.duszynski@rsepliz.most.org.pl
http://www.zielonapolska.org.pl




Informacje o ponizszym artykule uzyskalem dzieki uprzejmosci prof. Andrzeja
Elzanowskiego. Jurek Duszynski


JAK ZWIERZETA POSKRAMIAJA LUDZI.

Szympans tez czlowiek.

Skoro dzieki nauce coraz wiecej wiemy o skomplikowanej naturze zwierzat, to
moze nadeszla juz pora, by przyznac im ludzkie prawa?

LAURA SPINNEY

Guardian Newspapers Limited

W nie tak odleglej przeszlosci, Europejczycy ubierali zwierzeta w ludzkie
stroje, stawiali je przed sadem, oskarzajac o straszne zbrodnie i dokonywali na nich egzekucji. W ten sposob dawali wyraz swemu przekonaniu, ze zwierzeta, podobnie jak ludzie, sa w stanie swiadomie decydowac o swoich czynach i ponosic odpowiedzialnosc za ich skutki. Od tamtych czasow nasze wyobrazenia o zwierzetach ulegly radykalnej zmianie - popadlismy w druga skrajnosc, dochodzac do wniosku, ze stworzenia te nie uswiadamiaja sobie swoich stanow wewnetrznych ani relacji laczacych je z innymi, a wiec nie potrafia prawdziwie cierpiec, nie mowiac juz o poczuciu winy z powodu zachowan przestepczych. To wlasnie z tych przekonan wzielo sie przyzwolenie na okrutne eksperymenty dokonywane na zwierzetach oraz hodowanie ich w nieludzkich warunkach.

Jednak z najnowszych badan wynika, ze zwierzeta obdarzone sa duzo bardziej
rozwinietymi zdolnosciami poznawczymi i spolecznymi, niz sadzilismy. W ciagu
ostatnich kilkudziesieciu lat glownym obiektem badan naukowcow byly gatunki
dziko zyjace, ale teraz wychodzi na jaw, ze podobne zjawiska dotycza zwierzat, ktore chetnie hodujemy na mieso: swin, owiec, krow i kurczat.

Reakcja Eureka.

Pod koniec ubieglego roku Ana da Costa i jej wspolpracownicy z Babraham
Institute w Cambridge stwierdzili, ze owce oddzielone od swego stada przezywaja stres przejawiajacy sie przyspieszona akcja serca, wzrostem poziomu hormonow stresu i beczeniem. Jednak gdy pokazywano im zdjecia znajomych owiec, stres mierzony za pomoca wszystkich trzech wskaznikow sie zmniejszal. Takiego rezultatu nie osiagano, pokazujac owcom zdjecia koz albo rysunki przedstawiajace odwrocone trojkaty.

Jak mowi Donald Broom, profesor zajmujacy sie prawami zwierzat na uniwersytecie w Cambridge, rowniez krowy wykazuja spoleczne reakcje, potrafia rozpoznawac znajome rysy innych czlonkin stada, czesto nawiazuja miedzy soba dlugotrwale zwiazki oparte na wzajemnej wspolpracy. Zaobserwowano tez u nich pewien rodzaj euforii, gdy ucza sie czegos nowego. Oto jalowki postawiono przed zadaniem, w ktorym musialy wcisnac odpowiednia plytke, aby otworzyc sobie bramke i dostac sie do paszy. Te, ktore opanowaly te sztuke, doswiadczaly gwaltownego przyspieszenia rytmu serca i zaczynaly biec szybciej niz jalowki, ktorym sie to nie udalo - zjawisko to nazwano "reakcja Eureka". Inne doswiadczenia wykazaly, ze swinie, majac do wyboru dwa boksy z pasza, nie wejda do tego, w ktorym kiedys je zamknieto po jedzeniu na kilka godzin; kieruja sie zawsze do tego, z ktorego szybko byly wypuszczane. Kurczeta natomiast, cierpiace z powodu urazow, doskonale rozpoznaja karme z dodatkiem srodkow przeciwbolowych od karmy zwyklej.
A pstragi teczowe blyskawicznie ucza sie rozpoznawac sygnaly zapowiadajace
nieprzyjemne bodzce i uciekaja przed nimi do innej czesci zbiornika. zadne z
tych odkryc nie dowodzi jeszcze, ze zwierzeta odczuwaja bol lub radosc tak samo jak ludzie - i nie ma sposobu, aby sprawdzic ich subiektywne wrazenia. Jednak zdaniem profesora Brooma fakt, ze potrafia uczyc sie nowych skojarzen swiadczy o tym, iz zwierzeta maja mozgi pozwalajace im korzystac z przeszlych doswiadczen.

Rewolucja etyczna.

Steven Wise, amerykanski prawnik zajmujacy sie prawami zwierzat, dowodzi, ze
najwazniejszym argumentem na rzecz przyznania podstawowych praw obywatelskich ludziom byl fakt, ze posiadaja oni "praktyczna autonomie" - poczucie wlasnej tozsamosci, zdolnosc pragnienia czegos i dazenia do zaspokojenia swoich celow.
Tymczasem Wise twierdzi, ze cechy te mozna rowniez znalezc u wielkich malp
czlekoksztaltnych, sloni, delfinow, afrykanskich papug szarych (zako), psow i pszczol oraz niektorych zwierzat gospodarskich.